Workshops Inspiratiedag Positieve gezondheid: wat kan ik ermee?!

Door: Netwerk Positieve gezondheid Noordelijke Maasvallei

In deze workshop stonden twee belangrijke transformaties centraal:

• gezondheid centraal stellen in plaats van ziekte
• denken vanuit gezondheid in plaats vanuit het systeem

Het uitwerken van de logische niveaus van verandering (Bateson) kwamen hierbij op interactieve en inspirerende wijze aan bod.

Hoe betrek je burgerparticipatie initiatieven bij positieve gezondheid, hoe kom je van aanbod naar vraag? Het project Fitte Vogels stond voor die vragen en vertelt tijdens de workshop hoe zij het hebben aangepakt.

Over Fitte Vogels

In september 2014 startte het project Fitte Vogels in de Vogeltjesbuurt in Tilburg. Met als doel: bewoners van deze impulswijk bewust maken van en stimuleren tot een gezonde leefstijl. Het concept is simpel: honderd dagen lang werken bewoners in vijf teams aan hun gezondheid. Ze maken gebruik van op maat gemaakte trainingsprogramma’s en activiteiten, zoals kookworkshops en supermarktrondleiding.

Afvalrace
In de Vogeltjesbuurt ruilden 35 bewoners 'de worstenbroodjes van Roy Donders' in voor gezonde fruitshakes. Van deze deelnemers hebben 28 mensen de uitdaging volbracht. Zij werden kilo's lichter in het zonnetje gezet. Bekijk het filmpje!

Enthousiaste deelnemers

Het project is in samenwerking met GGD Hart voor Brabant en Tiwos ontwikkeld door B_InMotion (ervaringsdeskundigen op het gebied van participatie projecten). Vele enthousiaste private én publieke organisaties uit de buurt werken mee om de gezondheidsverschillen terug te dringen: van de fysiotherapeut, sportschool en huisarts tot de JUMBO, sportverenigingen, jongerenwerk, sportbedrijf en welzijnswerk.

Waarom Fitte Vogels?

De gezondheidsverschillen in Nederland zijn groot en hardnekkig. De gezondheid van mensen met een lage opleiding is slechter dan die van mensen met een hoge opleiding. Zij leven gemiddeld 6 tot 7 jaar korter. Zo ook in de gemeente Tilburg. In de Tilburgse Vogeltjesbuurt komt meer overgewicht, diabetes en COPD voor.

Doelen

Fitte Vogels wil de fysieke gezondheid verbeteren van groepen mensen met een gezondheidsachterstand. En wil dat bereiken door:

• Een positieve verandering van het buurtimago en de saamhorigheid door het nastreven van een gezamenlijk doel.
• Meer bewustwording van de positieve effecten van een gezonde leefstijl.
• Betere kennis over organisaties die hen kunnen helpen bij een gezonde leefstijl.

In deze workshop werden de deelnemers meegenomen in de huidige werkwijze van wijkteams in Tilburg, om met elkaar visie en ervaringen uit te delen.

In Tilburg is men nog zoekende en de aanpak is divers in de gemeente. Voor de inwoners zijn de inlooppunten gelijk gehouden. Professionals en GGD werken nu wel via sociale wijkteams. Binnen de gemeente omarmt men de gedachte van positieve gezondheid: ieder mens moet in staat zijn zelf regie te voeren en over vaardigheden te beschikken om die regie te voeren. Vanuit de sociale wijkteams in Tilburg ‘de Toegang’ worden door alle partners op vijf leefdomeinen vragen gesteld aan de inwoners met een ondersteuningsvraag.

De deelnemers maakten kennis met het digitale platform www.zelfregietool.nl: een website waar je direct contact kunt leggen met 'iemand die hetzelfde heeft meegemaakt’.

De Zelfregietool maakt informele zorg, zelfzorg en zelfhulp makkelijk bereikbaar voor iedereen. Op verschillende laagdrempelige manieren kunnen ervaringen worden gedeeld (zelfhulp). Daarnaast is er basisinformatie te vinden op onderwerp, gebaseerd op kennis van ervaringsdeskundigen, plus een sociale kaart. In korte speeddates konden de deelnemers het effect van zelfhulp ervaren; hoe verschillende mensen weer de regie over hun eigen leven hebben genomen.

Flow is een medisch centrum voor fitheid, leefstijl, ontwikkeling en wetenschap dat innovatieve programma’s ontwikkelt om de kwaliteit van leven van chronisch zieken te vergroten en ziekenhuisopnames te voorkomen. Deelnemers aan de workshop kregen tal van voorbeelden uit de praktijk van Flow aangereikt.

Het medisch centrum Flow biedt hulp aan patiënten om heldere doelen te stellen om fitheid te bevorderen, leefstijl waar nodig aan te passen en om vaardigheden te ontwikkelen om hun gezondheid zelf te managen, onderbouwd met wetenschappelijk onderzoek. Het doet daarbij een appèl op de eigen verantwoordelijkheid van patiënten, om binnen hun mogelijkheden het hoogst haalbare te realiseren. Met als belangrijkste doel: zo lang en zo gezond mogelijk leven.

Het centrum biedt revalidatie en begeleiding volgens landelijke richtlijnen. Het multidisciplinaire team bestaat uit sportartsen, longartsen, cardiologen, oncologen, psychologen, gespecialiseerd verpleegkundigen, diëtisten en fysiotherapeuten. Daarnaast werkt het centrum nauw samen met huisartsen, paramedici in de eerste lijn, collega zorgverleners, patiëntenverenigingen en revalidatiecentra.

Tijdens de workshop werden twee presentaties gegeven. Bekijk de eerste en de tweede presentatie.

Maastricht-Heuvelland is één van de experimenteerregio’s waar regioregie (populatiegerichte zorg) wordt uitgevoerd, Blauwe Zorg genaamd. Vier grote gemeenten in krimpregio Zuid-Limburg gaan via regioregie samenwerken met zorgkantoren, zorgverzekeraars, zorgverleners, zorgvragers en consumentenorganisaties. Zo moet versnippering worden tegengaan en kunnen de kosten worden teruggebracht. Doel van de aanpak is om de zorg via regioregie inhoudelijk en qua financiering te ontschotten.

Bij deze proeftuin wordt de zorg van de ziekenhuizen (tweede lijn) verplaatst naar medische centra en huisartsengroepen (anderhalvelijnszorg). Daar opent men dan poliklinieken, die aanzienlijk goedkoper kunnen werken dan die in ziekenhuizen. Bovendien gaan de reiskosten voor patiënten naar beneden. Verder moeten de sociale wijkteams, die bij de burger achter de voordeur komen, bijdragen aan het voorkomen van problemen. Ook worden in Blauwe Zorg de budgetten van de Wmo, jeugdwet, AWBZ, welzijn en collectieve preventie samengebracht om vandaaruit integrale zorg in de wijk te bekostigen.

In twee wijken in Maastricht – Wittevrouwenveld en Nazareth - wordt een stap verder gezet. Naast één virtueel budget, wordt gestart met een nieuwe benadering van gezondheid en een systeem van integrale zorg. Met integrale zorg wordt de totaal geïntegreerde aanpak van wonen, zorg, welzijn en collectieve preventie (publieke gezondheidszorg) bedoeld. Zorgprofessionals (huisartsen, thuiszorg, fysiotherapie etc) en welzijnsprofessionals worden gecoacht in het gebruiken van het iStatement vanuit een positieve benadering van gezondheid. Het iStatement gaat uit van wat je het belangrijkste vindt in je leven. Centraal staan de kwaliteit van leven en het functioneren. De kwaliteit van leven is belangrijker dan de levensduur. Het iStatement begint met de vragen: waar word je gelukkig van en wat vind je het belangrijkste in je leven om aan te werken? Het iStatement is een manier voor professionals (huisarts, POH, verpleegkundige) om uit het ‘ziekteframe’ te stappen naar een integrale benadering van de mens. Het verbindt de persoonlijke doelen van iemand met een professionele benadering en ondersteuning bij het bereiken van die doelen.

Bekijk de presentatie.

Projecten of beleid in de ruimtelijke omgeving, zoals de aanleg van een park of een speeltuin, stadsvernieuwing of openbaar vervoer kunnen invloed hebben op de gezondheid van mensen. Voelen mensen zich veilig? Hoe zit het met de zorgvoorzieningen? Hoe is het openbaar vervoer geregeld? ‘Community Based Health Impact Assessment’ betrekt de mening van burgers in een uitwisseling met deskundigen en beleidsmakers. Het doel is om met deze informatie systematisch te kijken welke effecten een beleidsplan heeft op de gezondheid van mensen. Positief en negatief. Met het oog op het tijdig bijstellen van beleid. Zo kan gezondheidsschade voorkomen worden. En kunnen de kansen voor verbetering van de gezondheid verzilverd worden.

In deze workshop kregen de deelnemers een voorproefje. Hoe is het om mee te doen aan een Community Based Health Impact Assessment? En hoe besluit je wat de belangrijke onderwerpen zijn.

Health Impact Assessment (HIA), ofwel 'Gezondheidseffectschatting’, is een combinatie van methodes, procedures en instrumenten om een beleidsvoorstel, programma of project te beoordelen op de mogelijke effecten voor de gezondheid. Daarnaast kan met Health Impact Assessment beoordeeld worden welk deel van een populatie de meeste kans heeft om gezondheidseffecten te realiseren.

HIA is een flexibele methode die zowel geschikt is voor het onderzoeken of beoordelen van brede beleidsdoelstellingen van een ministerie, als voor zeer concrete voornemens in een wijk. De methode is te gebruiken op allerlei niveaus: lokaal (in gemeenten of zelfs wijken), landelijk en internationaal.

Het is een jonge discipline die de komende jaren steeds vaker toegepast zal worden om de gezondheid van de bevolking mee te wegen in de besluitvorming over toekomstig beleid en binnen programma’s en projecten.

Hoe krijg en hoe houd je mensen in een ongezonde financiële situatie gezond? Er is momenteel veel te doen over de link tussen financiën/inkomen en gezondheid. Het verschil in gezondheid tussen mensen met een lage sociaal economische status (ses) en mensen met een hoge ses is groot. Waarom is dit verschil zo hardnekkig en wordt dit zelfs groter? Ligt de sleutel in de financiële situatie of niet?

In deze workshop richtte men zich gezamenlijk op deze vragen om te komen tot creatieve oplossingen om in de praktijk mee aan de slag te gaan. Hierbij werd gericht op de indicator ‘spirituele dimensie’ van positieve gezondheid, omdat met deze dimensie nog weinig gedaan wordt in het werkveld.

Zelfmanagement van Gezondheid, Leefstijl en Welzijn (GLW) is een geschikt onderwerp voor positieve gezondheid. Deze workshop ging over de ICT (E-health en Telecare) dat heel geschikt is om de eigen motivatie, positieve coaching en de kwaliteit van leven te verbeteren.

Aan bod kwamen de lopende trajecten:

• Gezondheidsapps: de cliënt zelf achter het dashboard van de eigen GLW. Dit in combinatie met wearables, slimme meetapparaatjes en het PGD.
• Persoonlijk Digitale Gezondheidsdossiers (PGD). Klant beheert en plant de eigen gezondheidszorg.
• Het slimme zorghuis. Een betere kwaliteit van leven en het langer zelfstandig thuis blijven wonen.
• Het vervangen van fysieke door e-consulten. Zowel bij huisartsen als straks het CB.
• Verandering bij het onderzoek. Zelftesten, 200 bloedlabuitslagen op 1 chip voor 6 Euro en grootschalig bevolkingsonderzoek met de smartphone. De GGD-en werken hierbij samen met zorgbelang (Zorgnetwerk) en VWS.

Over hoe patiënten zelf sturing geven aan hun leven en hoe u als professional daaraan kunt bijdragen.