Hoe houden we ‘de mens waar het om gaat’ in beeld bij complexe samenwerkingen?

Interview met Pepijn van den  Beemt, programmamanager en lid van de werkgroep Participatie bij Robuust.

Waarom is het voor samenwerkingsverbanden belangrijk om inwoners en patiënten aan tafel te hebben? 

Dat is een mooie vraag. Weet je, uiteindelijk gaat het in een programma of samenwerkingstraject altijd om wat het oplevert voor inwoners of patiënten. Dan is het ook belangrijk dat je weet wat voor hen belangrijk is. Toch zitten zij vaak niet aan tafel. Bij Robuust benaderen we een vraagstuk altijd vanuit verschillende perspectieven. Daar hoort altijd het perspectief van de inwoner of patiënt bij. Pas als je hen zelf vraagt wat ze nodig hebben betrek je hen erbij. Wanneer je uitgaat van aannames kun je de plank fors mis slaan. Participatie zorgt dus voor een doelmatiger resultaat.

Hoe doet Robuust dat?  

Dat begint eigenlijk al bij het eerste contact met de opdrachtgever. We brengen dit onderwerp ter sprake door vragen te stellen over hoe de inbreng nu geregeld is en wat de visie is bij de opdracht die we gaan doen. We vertellen over onze eerdere ervaringen en welke winst dat op kan leveren. Daarna begeleiden het proces met methodieken zoals de Patiëntreis of een stakeholdersanalyse. Soms begeleiden we ook het hele proces van hoe om te gaan met participatie binnen een samenwerkingsverband. Dat hangt natuurlijk af van de vraag.

Waar staat of valt de inbreng van patiënten of inwoners mee? 

Dat staat of valt bij hoe serieus de inbreng van patiënten of inwoners wordt meegenomen. Daarmee creëer je een gezamenlijk perspectief. Dat werkt goed en motiverend. We zien dat het werkt als door iedereen dit wordt ingezien. Dus zowel bij bestuurders, directies, managers als bij medewerkers. Dat kost natuurlijk tijd en die moet je mogen nemen, wil je er écht iets mee kunnen doen. Eigenlijk kun je in deze tijd niet meer om participatie heen. En dan bedoel ik de manier waarop échte betrokkenheid gewenst is.

Kun je een voorbeeld geven van jullie ervaringen in de praktijk? 

Tijdens een traject betrekken we patiënten bijvoorbeeld door methodieken zoals de patiëntreis of door deelname via patiënt- of inwonerorganisaties zoals Zorgbelang. De inbreng kan variëren van informeren en consulteren tot meebeslissen. Een mooi voorbeeld van een recente ervaring is de opdracht van Inloophuis Poppy’s en ZoHealthy Leefstijl & Preventie waar de methodiek de Patiëntreis ingezet werd. De organisaties wilden het perspectief van de patiënt goed in beeld krijgen bij hun samenwerkingsvraagstuk. Dat leverde echt hele mooie inzichten op. Dat brengt de video die we hierover hebben gemaakt goed in beeld.

Wat voor inzicht bedoel je hier?  

Onder andere het inzicht dat als je de patiënt als uitgangspunt neemt, je met elkaar het goede gesprek gaat voeren, wat is er nodig, wat doet er toe? Maar laat ik een ander voorbeeld noemen om het duidelijk te maken. Helaas was ik de afgelopen periode COVID patiënt. Een best moeilijke en onzekere periode. Maar ook heel leerzaam, om eens letterlijk aan de andere kant te staan. En te ervaren hoe het is om van ons gezondheidssysteem afhankelijk te zijn. Daar heb ik gevoeld, geproefd en ervaren hoe belangrijk het is als hulpverleners zich inleven in jouw situatie. Dat je samen op zoek gaat naar herstel. Maar het heeft mij er vooral nog meer van doordrongen dat, als mensen het niet zelf hebben meegemaakt, dat nooit volledig voelen.

Waarom hebben jullie juist nu specifiek aandacht voor participatie? 

We merken in de praktijk dat ondanks alle goede bedoelingen participatie nog te weinig of niet voldoende wordt ingezet. Vandaar dat we intern dit onderwerp uitgediept hebben en onze eigen werkwijze onder de loep hebben genomen. We zijn samen tot de conclusie gekomen dat we nóg meer en helderder ‘de mens waar het om gaat’ in beeld moeten brengen en in de spotlight moeten zetten. En dat dit de resultaten naar een hoger plan trekt. In onze offertes of kennismakingsgesprekken is participatie daarom een vast gespreksonderwerp. Daarnaast gaan we onze samenwerking versterken met patiënten en- burgerorganisaties.

Wanneer is participatie voor jou voldoende of geslaagd? 

Moeilijke vraag, want participatie is niet iets simpels en kent vele gezichten. Maar wat mij betreft zijn we erin geslaagd als we participatie zien als een natuurlijk onderdeel in alles wat we doen. Als we daarin ons gezond verstand gebruiken. Daarmee bedoel ik dat de leefwereld vóór de systeemwereld moet gaan. Als je goed om je heen kijkt, begrijp je zeker wat ik bedoel. Niet de regels en protocollen zijn heilig maar de menselijke maat is het uitgangspunt. Participatie is wat mij betreft vooral geslaagd als we ruimte weten te geven aan het bovenstaande en dat koppelen aan ontmoeten en dialoog. Als bestuurders, managers en medewerkers met elkaar in dialoog gaan over oplossingen die nodig zijn voor inwoners in hun leefwereld, hun buurt en wijk.